De Ondernemingsraad, een zegen of noodzakelijk kwaad?
De Ondernemingsraad, een zegen of noodzakelijk kwaad?
De ondernemingsraad, afgekort en hierna te noemen; de OR. Je hebt er vast vaker over gehoord, maar wat is het precies?
Ben jij als ondernemer verplicht om er één of zelfs meerdere te hebben, wat zijn de gevolgen als je niet aan deze verplichting voldoet en wat kan een OR voor jou als ondernemer betekenen? Met andere woorden wat is nut en wat is de noodzaak van de OR voor jou als ondernemer? In deze blog beantwoorden we de meest gestelde vragen.
De OR, wat is het?
Een OR bestaat uit drie tot maximaal vijfentwintig leden. Het aantal leden is afhankelijk van hoeveel mensen werkzaam zijn in de onderneming. De leden worden gekozen door en vanuit de in de onderneming werkzame personen. De OR vertegenwoordigt en behartigt de belangen van werknemers, maar geeft ook adviezen bij (voorgenomen) bedrijfseconomische beslissingen van en aan jou als ondernemer. Daarnaast heb je als ondernemer soms ook instemming nodig bij het maken van (ingrijpende) besluiten, maar hierover later meer.
Is een OR verplicht?
Het instellen van een OR is verplicht voor jou als ondernemer als je doorgaans 50 of meer werkzame personen in de organisatie hebt. Onder in de onderneming werkzame personen wordt mede verstaan: degene die in dienstbetrekking staan tot de ondernemer, maar ook personen die 24 maanden of langer bij de organisatie werkzaam zijn krachtens een uitzendovereenkomst. De bestuurder(s) en ondernemer(s) zelf, vallen uitdrukkelijk niet onder de in de onderneming werkzame personen, ook hebben zij geen kiesrecht en zijn zij niet verkiesbaar.
Heb je als ondernemer meerdere ondernemingen waarbij 50 of meer personen werkzaam zijn dan moeten daar afzonderlijke OR’s voor worden ingesteld. Ook als je alleen of in een groep van verbonden ondernemers meerdere ondernemingen voert, waarin tezamen in de regel tenminste 50 personen werkzaam zijn, ben je verplicht tot het instellen van een (gemeenschappelijke) OR.
Een OR is voor mij niet verplicht, maar zijn er wel andere verplichtingen?
Als je minder dan 50 werknemers hebt dan is het niet verplicht om een OR in te stellen, maar het mag wel. Als er geen verplichting geldt voor het instellen van een OR dan kan het zijn dat een personeelsvertegenwoordiging verplicht is. De personeelsvertegenwoordiging is verplicht als je tien of meer werknemers hebt maar ook als de meerderheid van de werknemers daarom vraagt. Als er geen verplichting bestaat tot het hebben van een OR of personeelsvertegenwoordiging, dan moet je het personeel regelmatig inspraak én informatie geven bij personeelsvergaderingen.
De taken en doelen van een OR
Zoals eerder aangegeven overlegt de OR over het ondernemingsbeleid en personeelsbelangen. De OR heeft hierbij meerdere taken en doelen. Hieronder een opsomming van de belangrijkste taken:
- Vertegenwoordiging en bescherming van de belangen van alle medewerkers in de onderneming, zowel voor de werknemers als voor het management;
- Bevordering van goede arbeidsomstandigheden;
- Erop toezien dat de regels voor arbeidsvoorwaarden, arbeidstijden en rusttijden worden nageleefd en werknemers gelijk behandeld en beloond worden;
- De verantwoordelijkheid om medezeggenschap goed te laten werken en te ontwikkelen;
- De verantwoordelijkheid om te helpen bij het goed functioneren van de onderneming bij al haar doelstellingen;
- Het geven van advies aan of al dan niet verlenen van instemming op door de ondernemer voorgenomen besluiten.
Waarom een OR?
Het instellen van een OR is in het belang van het goed functioneren van jouw onderneming. Zo vraag je als ondernemer advies aan de OR bij plannen en voorgenomen besluiten die grote invloed hebben op de onderneming en de werknemers. Hierbij kun je denken aan inzet en aanschaf van kapitaalkrachtige machines of vergaande wijzigingen van beleid, maar zeker ook de sociale gevolgen daarvan. Tevens is de ondernemer verplicht om bij vaststelling, wijziging of intrekking van diverse besluiten, instemming van de OR te vragen. Het hebben van een OR kan ook van belang zijn bij het sluiten van een overeenkomst voor werkbehoud ten behoeve van de NOW-subsidie. Als er geen overeenstemming met de vakbonden wordt gesloten is het mogelijk om een overeenkomst te sluiten met de OR of personeelsvertegenwoordiging.
Advies van de OR
Je vraagt als ondernemer advies van de OR bij plannen en voorgenomen besluiten. Hierbij moet je denken aan belangrijke wijzigingen in de organisatie van je onderneming zoals: plannen voor belangrijke investeringen, reorganisaties, fusies of juist uitbreidingen. Als je als de OR direct bij deze plannen betrekt dan kan de OR haar taken en verantwoordelijkheden zo goed als mogelijk uitvoeren. Daarnaast stelt het de OR in staat om invloed uit te oefenen op de veranderingen binnen de organisatie. Dit komt ten goede aan de kwaliteit van de plannen. Daarnaast kan de OR de ondernemer helpen om de plannen goed onder de aandacht te brengen bij de werknemers waardoor er meer draagvlak voor de voorgenomen plannen ontstaat.
Het belang van een OR
Een situatie waarbij het hebben van een OR van belang is, is bijvoorbeeld de reorganisatie van een bedrijf. Gaat het niet goed met de onderneming en is het nodig om over te gaan tot reorganisatie zodat eventueel erger kan worden voorkomen, dan is het van belang dat er al een OR aanwezig is. Is er (nog) geen OR aanwezig, maar ben je hier wel toe verplicht, dan bestaat het risico dat de procedure ernstig wordt vertraagd en de kosten die hiermee gepaard gaan, oplopen.
Zoals eerder aangegeven moet de OR om advies worden gevraagd bij totstandkoming van het voorgenomen besluit. Om zaken vlot te laten verlopen heb je er als ondernemer belang bij dat de OR je positief adviseert in je voorgenomen besluit. Mocht de OR toch negatief reageren, dan kan het besluit alsnog worden genomen, maar dan moet je het besluit wel uitvoerig motiveren. Daarnaast moet je onderbouwen waarom je het advies van de OR niet volgt en wordt het besluit een maand opgeschort.
Instemming van de OR
De ondernemer moet instemming van de OR vragen voor elk door de ondernemer voorgenomen besluit tot vaststelling, wijziging of intrekken van:
- Werktijdenregeling en vakantieregelingen;
- Belonings- of functiewaarderingssysteem;
- Regelingen op het gebeid van:
- arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim of re-integratiebeleid;
- opleiding, beoordeling en werkoverleg;
- behandeling van klachten;
- aanstellings-, ontslag-, en bevorderingsbeleid;
- overige gebieden die gelden voor alle werknemers of een groep van werknemers.
Als je als ondernemer een besluit neemt op een van bovenstaande onderdelen, zonder dat je instemming hebt gevraagd aan de OR en de OR tijdig tegen dat besluit schriftelijk bezwaar maakt, dan is het besluit niet geldig. Het besluit mag dan niet worden uitgevoerd totdat er wel overeenstemming is. Als de OR geen instemming geeft voor een voorgenomen besluit dan kun je de kantonrechter om vervangende toestemming vragen.
Mogelijkheid tot sancties als de ondernemer geen OR instelt
Ben je als ondernemer verplicht een OR in te stellen, maar heeft het personeel hier geen behoefte aan? Dan ben je als ondernemer nog niet vrijgesteld van deze verplichting. Je moet dan als ondernemer een OR-reglement hebben waarin is opgenomen dat er (bijvoorbeeld) om het jaar verkiezingen worden gehouden. Het personeel kan dan aangeven of ze wel of nog steeds geen belangstelling heeft bij een OR. Mocht je hulp nodig hebben bij het opstellen van een OR-reglement, laat het ons dan vooral weten, we kunnen hierbij adviseren en ondersteunen.
Heeft het personeel wel behoefte aan een OR, dan kunnen zij daarvoor een verzoek bij jou indienen. Als dit verzoek wordt geweigerd kunnen de personeelsleden de vakbond inschakelen. Zij zullen meer druk op jou als ondernemer leggen en eventueel een procedure starten bij de rechtbank. De kans is dan groot dat er een termijn wordt gesteld waarbinnen alsnog een OR ingericht moet worden, met als sanctie het betalen van een dwangsom.
Hoe nu verder?
Heb je op dit moment nog geen OR, maar ben je wel verplicht deze te hebben? Of vraag je het je af of je hiertoe verplicht bent? Wil je een OR gaan instellen of heb je andere vragen over een OR? Neem gerust contact op via 088-3210700. Wij helpen je graag!
Hessel Rintjema
Senior Belastingadviseur
Wil je meer weten? Neem dan contact op met Hessel Rintjema.
Meer weten over belastingadvies?
Lees ook onze andere blogs of neem direct contact met ons op!
