Collectieve arbeidsovereenkomst (cao): waar moet je op letten?

Een cao biedt veel voordelen voor zowel werknemers als werkgevers. Voor werknemers is er duidelijkheid, zekerheid, rechtszekerheid en daarnaast is er sprake van een gelijke behandeling. Voor werkgevers biedt een cao duidelijke richtlijnen, een gelijk speelveld en een betere motivatie. Hierdoor kunnen er bijvoorbeeld minder conflicten ontstaan.

Hoe ontstaat een cao?

Een cao komt tot stand door onderhandelingen tussen werkgevers(organisaties) en werknemersorganisaties, zoals vakbonden. Dit begint met het opstellen van wensen en eisen op het gebied van arbeidsvoorwaarden, zoals loon, werktijden, verlofregelingen en overige arbeidsafspraken.

Soms voeren vakbonden extra druk uit om betere afspraken te realiseren, bijvoorbeeld door middel van stakingen. Komen beide partijen tot een akkoord, dan wordt dit vastgelegd in een cao.  Deze wordt vervolgens ondertekend door zowel werkgevers als werknemers(organisaties). Daarna wordt de cao aangemeld bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Een cao loopt meestal één tot drie jaar, waarna nieuwe onderhandelingen plaatsvinden.

Valt jouw bedrijf onder een cao?

Het is belangrijk om te controleren of jouw bedrijf onder een cao valt. Dit kun je op verschillende manieren doen:

• Controleer je branche: Veel sectoren hebben een cao die algemeen verbindend is verklaard, bijvoorbeeld in de bouw, detailhandel of zorg.
• Bekijk de cao-tekst: De cao zelf vermeldt vaak op welke bedrijven en werknemers deze van toepassing is.
• Raadpleeg de Rijksoverheid of een brancheorganisatie: Op de website van de Rijksoverheid kun je opzoeken welke cao’s algemeen verbindend zijn verklaard.

Wil je zeker weten onder welke cao jouw bedrijf valt? Of heb je onlangs de bedrijfsvoering van je organisatie veranderd? Het kan zijn dat de cao die je eerst had niet meer van toepassing is en dat je onder een andere cao valt. In beide gevallen kunnen onze salarisadviseurs en -administrateurs je helpen bij het onderzoeken welke cao nu op jouw organisatie van toepassing is. 

Wat als je de cao niet naleeft?

Als een cao op jouw bedrijf van toepassing is en je deze niet naleeft, loop je juridische risico’s. Werknemers kunnen via de rechter afdwingen dat de cao wordt nageleefd en vakbonden of inspectiediensten kunnen handhavend optreden. Dit kan leiden tot:

• Juridische procedures waarbij je achterstallig loon of andere arbeidsvoorwaarden alsnog moet betalen. In een procedure kan een werknemer achterstallig loon vorderen tot vijf jaar terug, waardoor de kosten hoog kunnen oplopen Daarnaast is het zo dat een werknemer die een procedure is gestart vaak een voorbeeld is voor zijn collega’s. De uitspraak van de rechter leidt dan tot een precedent voor andere werknemers.
  
  
• Boetes en naheffingen als blijkt dat je structureel onder de cao-normen hebt betaald of gewerkt. Naast een werknemer en de werknemersorganisatie kan de Arbeidsinspectie een onafhankelijk onderzoek instellen. Dit kan zowel aangekondigd als onaangekondigd. De Arbeidsinspectie kan vragen stellen aan de werknemers en vragen om inzage in de administratie. Als werkgever ben je verplicht om mee te werken aan dit onderzoek. Als hieruit blijkt dat de verplichte cao-bepalingen niet worden nageleefd, kunnen de werkgevers- en werknemersorganisatie vervolgens actie ondernemen.
  
  
• Schade aan je reputatie als werknemers of vakbonden melding maken van misstanden. In de huidige arbeidsmarkt is de concurrentie groot en het is dan ook essentieel om je als werkgever te onderscheiden. Je wil als werkgever niet bekend komen te staan als een organisatie die zich niet aan de regels houdt.

Voor vragen over de van toepassing zijnde cao of juridische ondersteuning staan onze juridische adviseurs voor je klaar.

Een cao als leidraad, ook als deze niet verplicht is

Ook als je bedrijf niet verplicht onder een cao valt, kan het verstandig zijn om een cao als richtlijn te gebruiken en artikelen te ‘lenen’*. Dit biedt houvast bij het opstellen van arbeidsvoorwaarden en helpt om duidelijkheid en transparantie te creëren binnen je organisatie. Bovendien kan het werken met cao-afspraken bijdragen aan een sterke positie op de arbeidsmarkt, omdat werknemers vaak op zoek zijn naar werkgevers die heldere en eerlijke arbeidsvoorwaarden bieden.

Cao-richtlijnen kun je vastleggen in bijvoorbeeld een personeelshandboek. Onze HR-adviseurs kunnen je ondersteunen bij het opstellen van een helder en praktisch handboek dat volledig aansluit op de cao en/of jouw bedrijfssituatie. 

*Let op: het is verstandig om hierover advies in te winnen. Onze adviseurs kunnen je hier bij helpen. 

Conclusie

Voor werkgevers is het essentieel om te weten of hun bedrijf onder een cao valt en wat dit betekent voor de arbeidsvoorwaarden. Zelfs zonder cao-verplichting kan een cao dienen als waardevol referentiekader voor een eerlijke en competitieve werkomgeving.

Cao-verplichtingen kunnen niet alleen in de arbeidsovereenkomst worden vastgelegd, maar ook in een personeelshandboek. Dit biedt niet alleen uitkomst voor bedrijven die gebonden zijn aan een cao, maar ook voor bedrijven zonder cao-verplichting, die zo structuur en duidelijkheid in hun arbeidsvoorwaarden kunnen creëren. 

Mocht je meer informatie willen onder welke cao je als organisatie wellicht wel of niet valt? Neem dan contact op via salaris@bentacera.nl. Mocht je vragen hebben over juridische risico’s bij het niet naleven van een cao of de van toepassing zijnde cao? Neem dan contact op via juridisch@bentacera.nl. Voor vragen over de van toepassing zijnde cao kun je ook bij onze salarisadviseurs en -administrateurs terecht.

Mocht je meer informatie willen over het opstellen van een personeelshandboek en wat het belang hiervan is? Neem dan contact op via hr-advies@bentacera.nl.